Die aarde se water sirkuleer in ’n nimmereindigende siklus wat die water- of hidrologiese siklus genoem word en insluit: verdamping, kondensasie en neerslag (waar dit weer neerval op die grond of in die see). Mens besef dit nie altyd nie, maar 71% van die aarde se oppervlak is met water bedek, waarvan die grootste hoeveelheid […]
Materiale is oral om ons waarvan sommige vaste stowwe, sommige vloeistowwe of gasse is. Enige materiaal is altyd een van hierdie drie stowwe. Alle materie bestaan uit baie klein deeltjies wat molekules genoem word. Molekules bestaan uit twee of meer atome wat deur chemiese bindings aanmekaar gehou word. ’n Mens kan nie molekules of atome […]
ʼn Organisme is enige lewende ding, byvoorbeeld enige dier of plant. Organismes is ʼn biotiese of lewende deel van die omgewing. Die woorddeel “bio” beteken ‘lewe’. Rotse en sonskyn, daarenteen, is deel van die nielewende (abiotiese) omgewing. Organismes het gewoonlik vyf basiese behoeftes: Hulle het lug, water, voedingstowwe (voedsel), energie en ʼn woonplek nodig. Nie […]
Fossielbrandstowwe word so genoem omdat dit – net soos fossiele – die oorblyfsels van organismes (plante, diere en ander lewende dinge) wat baie lank gelede geleef het, is.
Die kors van die aarde bestaan uit groot, bewegende stukke wat tektoniese plate genoem word. Tektoniese plate bestaan uit oseaniese en kontinentale litosfeer. Al die land en water is bo-op hierdie plate. Die plate bestaan uit soliede rots en onder die plate is ’n swakker laag gedeeltelik gesmelte rots. Die plate beweeg gedurig oor hierdie […]
Klanke en geluide is oral om ons. Van die nuutste popliedjie tot die gesprekke wat ons met ons vriende voer en die geluid van motors wat deur die spitsverkeer vleg. Maar hoe werk klank presies? Wat verander die beweging van molekules in die simfoniese klank van ’n orkes, ’n ketel wat fluit of ’n hond […]
Stel jou voor dit is die aand voor jou beste vriend se verjaardagpartytjie. Die partytjie is ’n piekniek wat buite gehou gaan word. Hoe gaan jy weet wat om aan te trek? Jy wil tog nie ’n trui en denim dra as dit baie warm gaan wees nie, en jy wil ook nie ’n kortbroek […]
Uitskeiding (ook ekskresie genoem) is wanneer stowwe uitgeskei word. Dit is ’n natuurlike proses vir mens, dier en plant om van afvalstowwe ontslae te raak en is een van die sewe basiese lewensfunksies. Plante skei koolsuurgas en soute deur hul blare en wortels uit. Mense skei sweet, urine, koolstofdioksied, ensovoorts, uit. Uitskeiding by die mens […]
Lug is ’n mengsel van gasse wat die aarde tot op ’n sekere hoogte omring en waarvan alle lewende organismes afhanklik is. Lug vorm deel van die atmosfeer en is die uitgestrekte ruimte bokant die aardoppervlakte wat bestaan uit ’n gasmengsel van veral suurstof en stikstof. Sonder die atmosfeer sou lewe op die aarde nie […]
Oor duisende jare heen verander afgebreekte rots geleidelik en baie stadig in grond weens die effek wat wind en water daarop het. Na gelang van die omgewing en die tipe rotslae, vorm daar dan ʼn spesifieke grondsoort. Veengrond is sponsagtige grond wat uit ontbinde plantmateriaal bestaan en bakterieë wat daarop inwerk. Die ligging van die […]
